Cách sử dụng Bàn tính gỗ

Bạn thân mến !
Bàn tính Trung Quốc qua nhiều thời đại đã được cách tân rất nhiều.Phần mô tả dưới đây dành cho loại hiện đại nhất :
.
1 . Cấu tạo : Bàn tính là một khung chữ nhật bằng gỗ có một thanh ở giữa phân chia ra hai phần. thông thường có 10 cột hay còn gọi là gióng. Các thương gia lớn xài loại nhiều gióng hơn. Gióng là một que tre vót tròn xiên 5 hạt gổ.( quan lại có khi làm bằng xương hoặc ngà voi ) 5 hạt này được chia trên thanh phân chia 4 hạt, mỗi hạt là 1 đơn vị và một hạt bên dưới là 5 đơn vị.
Tóm lại bàn tinh như 2 hình chữ nhật ghép lài từ 10 gióng gồm 40 hạt bên trên và 10 hạt bên dưới tức là 50 hạt.
Tính từ phải qua, các gióng là bách phân, thập phân, đơn vị, chục , trăm, ngàn, vạn....
.
2/ Vận hành : Trong phạm vi bài viết này, mình chỉ cho bạn cách làm toán cộng :
Ban đầu các hạt trên đưa hết lên trên , hạt dưới đưa hết xuống dướ.thanh ngăn không có hạt nào.
Thao tác bằng tay phải : ngón cái để búng hạt từ dưới lên, bốn ngón còn lại để đưa hạt từ trên xuống.
Cách thể hiện và đọc số : Số tức là số hạt được kéo về thanh phân chia tạm gọi là ở giữa nhé : số 0 tức là gióng không có hạt nào ở giữa. Số 1,2,3 hoặc 4 tức là có 1,2,3 hoặc 4 từ trên đưa xuống giữa. Số 5 là 1 hạt từ dưới đưa lên, số 6 là một hạt dưới và 1 hạt trên... số 7,8,9 cũng tương tự.
Việc thể hiện số cũng như thao tác tính luôn luôn từ phải qua trái ( Không như bạn gì trên đây tính từ trái qua , mình không biết tính kiểu gì ???)
Như vậy muốn thể hiện 17 đồng năm xu (số 17,05) ta làm từ phải qua là 1 hạt dưới, không hạt, 1 hạt dưới và 2 hạt trên, 1 hạt trên.
bây giờ công với 5 đồng mốt nhé ( số 5,10 ) : Từ phải qua 5 + 0 thì không thêm hạt nào. 0 +1 thì thêm 1 hạt từ trên xuống.
Đến 7+5 mới là rắc rối đây : vì không đủ 5 hạt nên ta phải mượn bên trái 1 hạt tức là 10 bằng cách cho một hạt bên trái xuống, vì chỉ mượn 5 nên bạn phải trả lai 5 bằng cách cho 1 hạt bên dưới xuống.
Trong trường hơp nếu mượn hạt bên trái nhưng không có hạt ( vì gặp số 9) thì ta mượn hạt bên trái nữa túc là hàng trăm. cũng làm tương tự...
Bạn cứ làm như vậy cho đến hết số : Kết quả là số hạt cặp trên và dưới thanh phân chia : 22 đồng 15 xu.
Tính trừ cũng làm tương tự nhưng thay vì thêm hạt vào thì ta lấy hạt ra.
Muốn làm tính nhân và chia thì bạn phải học cửu chương : cửu cửu bát nhất, bát cửu thất nhì, thất cửu lục tam ....
Sau cửu sẽ đến bát : bát bát lục tứ... Người ta không học cửu bát nữa vì cửu bát đã học từ trên bát cửu thất nhì rồi (Không như cửu chương của ta vừa học 8 lần 9 : 72 sau đó lại học 9 lần 8 cũng 72...)
.
Loại bàn tính 1 hạt dưới và 4 hạt trên này rất đơn giản và văn minh tuy nhiên rất nhiều người nói hoài mà vẫn không hiểu nên bên TQ hiện nay vẫn phổ biến xài loại 9 hoặc 10 hạt một gióng. Bạn sang nhà người bạn tính thử chơi cho vui nhé xem có nhanh hơn Window XP không ?

Việc tính bàn tính gỗ của người xưa căn bản là dựa trên số học thông thường. Cấu tạo gồm nhiều trục số, mỗi trục số biểu thị một hàng/lớp (đơn vị, chục, trăm, ngàn, vạn, ức, triệu, ... ) và đều được chia thành 2 nửa bởi thanh la dọc:
- Nửa trên chì có 2 con tán, mỗi con biểu thị 5 đơn vị.
- Nửa dưới có 4-6 con tán, mỗi con biểu thị 1 đơn vị.
Nguyên lý tính toán cơ bản như tính toán trên giấy nháp, chỉ khác là thay vì ghi lên giấy thì dùng con tán ghi nhớ, cuối cùng đọc kết quả.
Sách giáo khoa toán lớp 6 có hướng dẫn sơ bộ.
Nếu bạn đọc được hán nôm thì có thể tra cứu nâng cao trong ĐẠI THÀNH TOÁN PHÁP, KINH TÀI CHƠN ĐIỂN LUẬN,...
Có nhiều thuật toán rất cao diệu, ngoài sức tưởng tượng của nhiều người tân học, luyện tập rất khổ công, nhưng đã thành tựu thì có thể tính nhanh như máy tính cầm tay. Có thể cộng, trừ, nhân, chia, khai căn, lũy thừa, giai thừa, ...
Tôi đã từng luyện và sử dụng hơn 20 năm nay, rất hữu ích!

à mẹ của mình nói cách sử dụng rất đơn giản, bạn chia mỗi cột ra thành hàng đơn vị, hàng chục, hàng trăm, hàng ngàn, chục ngàn, trăm ngàn,v.v... bắt đầu tính từ hàng đầu tiên, gạt hết các phím về hai rìa của bàn tính (thường là phía trên 2 phím và phía dưới 5 phím), sau đó bắt đầu đếm từ từ, cứ mỗi một số như vậy là bạn đẩy một phím lên, được 5 phím (tức 5 số) thì gạt một phím ở trên xuống, như vậy cứ mỗi một phím ở trên gạt xuống sẽ được tính là 5 (tùy theo ở hàng nào, nếu là đơn vị thì là 5 đv, hàng chục thì là 5 chục...). vd nếu muốn tính số 35 thì bạn làm như sau: hàng chục đẩy 3 phím lên (nhớ ko được gạt phím phía trên xuống) còn hàng đv thì kéo một phím xuống (nhớ ko được đẩy phím dưới lên). đây là một cách tính cổ nhưng cũng rất thú vị, có thể tính được cả phép nhân và phép chia (nhưng mà mình chưa có học). mong rằng những bước cơ bản trên sẽ giúp cho bạn tìm ra được phép tính mà bạn mong muốn. chúc may mắn

tính từ trái qua, hàng đầu tiên là đơn vị, thứ hai là hàng chục,..... Tùy theo bàn tính lớn hay nhỏ mà số hạt ở mỗi hàng là 5 hoặc 10,...Ban cứ cộng từ 1->10, tương ứng bạn hãy đưa từng hạt lên trên . Hết hàng đơn vị tới hàng chục, trăm ,...

Sưu tầm